Emerytura pomostowa

Czym jest emerytura pomostowa?

Emerytura pomostowa to rodzaj emerytury, na którą można przejść przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego. Dotyczy ona wyłącznie osób uprzednio wykonujących prace w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. Oznacza to przykładowo ciężkie prace fizyczne, prace pod ziemią, w wysokich temperaturach itp.

Skorzystanie z możliwości przejścia na emeryturę pomostową obwarowane jest jednak kilkoma warunkami, które trzeba spełnić łącznie.

Warunki uzyskania prawa do tzw. pomostówki

Zgodnie z art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych prawo do emerytury pomostowej, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1) urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2) ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3) osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4) ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5) przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z FUS;

6) po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

Jeżeli spełniasz ww. przesłanki do nabycia emerytury pomostowej musisz złożyć wniosek do ZUS na odpowiednim formularzu, ponieważ postępowanie wszczynane jest na wniosek pracownika.

Dlaczego otrzymałem decyzję odmowną?

Przesłanki dotyczące daty urodzenia, jak również wymaganego wieku nie budzą żadnych wątpliwości. Podobnie sytuacja wygląda z koniecznym okresem składkowym i nieskładkowym. Z reguły osoby w wieku odpowiednio 55 i 60 lat z naddatkiem spełniają wymóg posiadania minimalnego okresu składkowego.

Spośród wyżej wymienionych niezbędnych warunków do uzyskania emerytury pomostowej, w tym wpisie skupię się jedynie na trzech.  W zdecydowanej większości spraw to bowiem one stanowią przyczynę wydania przez ZUS decyzji odmownej.

Są to: wymóg pracy 15 lat w warunkach szczególnych, wykonywanie tego rodzaju pracy przed dniem 1 stycznia 1999 r. oraz wykonywanie takiej pracy po dniu 31 grudnia 2008 roku.

15-letni okres pracy w warunkach szczególnych

Ustawa pozwala sumować okresy pracy przebyte przed 1 stycznia 2009 r. w rozumieniu starych wykazów (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.) oraz przebyte przed 1 stycznia 2009 r., jak i po 31 grudnia 2008 r. okresy pracy wymienionej w tzw. nowych wykazach prac.

Warunek ten jest spełniony także wówczas, gdy praca nie była wykonywana nieprzerwanie. Chodzi bowiem o łączny okres co najmniej 15 lat pracy w warunkach szczególnych.

Należy jednak pamiętać, że musi to być praca wykonywana stale i w pełnym wymiarze czasu pracy. Jeżeli na danym stanowisku pracy, choćby przez część dnia roboczego (np. 1 godzinę z 8 godzin) świadczyłeś prace, które nie zaliczały się do prac w warunkach szczególnych, okres ten nie zostanie zaliczony i Sąd nie przyzna Ci świadczenia.

Nie uwzględnia się także okresów niewykonywania pracy, za które otrzymałeś wynagrodzenie lub świadczenie z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Wykonywanie prac w warunkach szczególnych przed dniem 1999 r.

Wymóg ten oznacza konieczność udokumentowania pracy w warunkach szczególnych przed wejściem w życie reformy ubezpieczeń społecznych.

Nie ma przy tym znaczenia, że prace te nie znajdują się w tzw. „nowym wykazie” stanowiącym załącznik do ustawy o emeryturach pomostowych, o ile były to prace w warunkach szczególnych w rozumieniu starych przepisów (rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r.)

Wykonywanie pracy w warunkach szczególnych po dniu 31 grudnia 2008 r.

Ten warunek niejednokrotnie nastręcza dodatkowych trudności, gdyż muszą to być prace znajdujące się w tzw. „nowych wykazach” stanowiących załącznik do ustawy o emeryturach pomostowych. W ustawie tej znacznie ograniczono katalog prac uznawanych za wykonywane w warunkach szczególnych.

Często pojawia się pytanie, czy praca taka powinna trwać co najmniej jeden miesiąc. Zagadnienie to jest przedmiotem osobnego wpisu, ponieważ sprawą zajął się Sąd Najwyższy, który podjął w tej sprawie uchwałę. W tym miejscu napiszę jedynie, że mimo wszystko zalecałbym aby taka praca trwała co najmniej jeden miesiąc.

A co jeśli w ogóle nie wykonywałem pracy w warunkach szczególnych po dniu 31 grudnia 2008 r. ?

Twoje szanse nie emeryturę pomostową nie zostają przekreślone, o ile spełniasz pozostałe warunki i (dodatkowo) na dzień 1 stycznia 2009 r. legitymujesz się 15 letnim okresem pracy w warunkach szczególnych wg tzw. „nowych wykazów”. Jest to wyjątek przewidziany w art. 49 ustawy.

Innymi słowy, jeśli nie pracowałeś  w warunkach szczególnych po dniu 31 grudnia 2008 r. to cały 15 letni okres Twojej pracy w warunkach szczególnych przed tym dniem muszą stanowić prace wymienione w nowych wykazach stanowiących załącznik do ustawy o emeryturach pomostowych.

Czy muszę wcześniej rezygnować z pracy?

W aktualnym stanie prawnym nie. Od dnia 20 kwietnia 2022 r. nie jest konieczna uprzednia rezygnacja z pracy aby uzyskać prawo do emerytury pomostowej.

Marcin Marusiński
radca prawny

Photo by Stephen Philpott on Unsplash

***

Odmowna decyzja ZUS i co dalej? Czyli gdzie się udać po pomoc

W swojej praktyce niejednokrotnie spotykam się z taką sytuacją. Klient po otrzymaniu decyzji o odmowie przyznania świadczenia pierwsze kroki kieruje do ZUS… w celu uzyskania porady, względnie dalszych instrukcji.

Część spośród klientów nie zapoznaje się nawet z pouczeniem, które znajduje się na końcu każdej decyzji [Czytaj dalej…]