Emerytura pomostowa dla kierowcy samochodu ciężarowego

W dzisiejszym wpisie zajmę się emeryturą pomostową dla kierowcy samochodu ciężarowego tj. o DMC powyżej 3,5 t.

W szczególności odpowiem na pytanie czy tego rodzaju praca nadal kwalifikuje do uzyskania tzw. pomostówki oraz jakie ewentualne inne możliwości stoją przed osobami, które przez określony okres swojej pracy zawodowej były kierowcami pojazdów ciężarowych, przy czym nie przewoziły towarów niebezpiecznych (ADR).

Czy praca każdego kierowcy samochodu ciężarowego jest pracą w warunkach szczególnych?

Przez długie lata praca kierowców samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony zaliczana była do prac w warunkach szczególnych.

Podstawę prawną stanowiło rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Wykaz A, Dział VIII, pkt 2).

Sytuacja tej grupy zawodowej uległa diametralnej zmianie z chwilą wejścia w życie ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych.

Ustawa ta drastycznie ograniczyła katalog prac uznawanych za wykonywane w warunkach szczególnych.

Zmiana dotknęła również wcześniej wspomnianych kierowców, z których wg nowych przepisów tylko część uprawniona będzie do emerytury pomostowej.

Zgodnie z ustawą o emeryturach pomostowych, która wprowadziła nowe wykazy prac w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze aktualnie nie każda praca kierowcy samochodu ciężarowego jest uznawana za pracę w warunkach szczególnych.

W świetle obecnie obowiązujących przepisów jedynie prace kierowców pojazdów przewożących towary niebezpieczne wymagające oznakowania pojazdu tablicą ostrzegawczą barwy pomarańczowej, zgodnie z przepisami umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. ujęte zostały w wykazie prac o szczególnym charakterze.

Wspomniana ustawa do prac o szczególnym charakterze zalicza również prace kierowców autobusów, trolejbusów oraz motorniczych tramwajów w transporcie publicznym a także prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych.

Niemniej jednak w tym wpisie skupię się na problemie kierowców samochodów ciężarowych.

Takich, którzy mając co najmniej 15 letni staż pracy w tym zawodzie, podczas starań o emeryturę pomostową zmierzyć się muszą z faktem wykreślenia wykonywanych przez nich wcześniej prac z katalogu prac szczególnych przez ustawodawcę.

Czy mam jakąkolwiek szansę nabyć prawo do emerytury pomostowej mając 15-letni staż pracy jako „zwykły” kierowca samochodów ciężarowych o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony?

Tak jest to możliwe.

Warunkiem jest, aby poza wspomnianym stażem kierowcy „zwykłej” ciężarówki po dniu 31 grudnia 2008 r. pracować również w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze w rozumieniu nowych wykazów prac, stanowiących załączniki do ustawy o emeryturach pomostowych.

Wystarczy aby była to jakakolwiek praca, która została ujęta w tzw. nowych wykazach.

Warunek ten jest możliwy do spełnienia.

Wciąż bowiem istnieją możliwości zatrudnienia się u wielu pracodawców, u których świadczona jest praca w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze.

Rozejrzyj się, czy na Twoim lokalnym rynku pracy nie ma pracodawców, którzy poszukują do pracy osób na stanowiska, na których świadczone są prace w warunkach szczególnych.

Oczywiście w rozumieniu nowych przepisów tj. wg załącznika do ustawy o emeryturach pomostowych. Niejednokrotnie to są różnego rodzaju gminne jednostki organizacyjne świadczące usługi komunalne a także istniejące zakłady przemysłu ciężkiego.

Teoretycznie wystarczającym jest 1 dzień zatrudnienia w takich warunkach po 31 grudnia 2008 r. aby spełnić brakującą przesłankę wymaganą przez ustawę.

W praktyce zawsze zalecam by był to co najmniej okres pełnego miesiąca.

Szerzej na ten temat w osobnym wpisie.

Charakter pracy kierowcy. Czy dodatkowe zadania wykonywane przez kierowcę wykluczają uznanie pracy za wykonywaną w warunkach szczególnych?

Czasami problemy mogą nadejść z nieoczekiwanej strony.

Masz wymagany staż pracy w warunkach szczególnych jako kierowca samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony wg starych przepisów z 1983 r.

Przepracowałeś po 31 grudnia 2008 r. co najmniej 1 miesiąc na innym stanowisku w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych.

Spełniasz także pozostałe przesłanki do uzyskania emerytury pomostowej. Ale…

ZUS kwestionuje Twój 15 letni okres pracy w warunkach szczególnych jako kierowcy. Tłumaczy to tym, że będąc kierowcą zajmowałeś się również np. załadunkiem i rozładunkiem.

Sąd Najwyższy w dniu 31 stycznia 2018 r. podjął ważną uchwałę w składzie 7 sędziów (sygn. akt.: III UZP 8/17), odnoszącą się do tak zarysowanego problemu.

Sąd Najwyższy uznał że uboczne wykonywanie dodatkowych czynności przez kierowcę samochodu ciężarowego, nie zmienia charakteru pracy kierowcy jako pracy wykonywanej w warunkach szczególnych:

​Praca w transporcie kierowcy samochodu ciężarowego o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, który ubocznie wykonywał czynności konwojenta, ładowacza lub spedytora w odniesieniu do przewożonych towarów, jest pracą w szczególnych warunkach (art. 32 ust. 1 w związku z art. 184 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, jednolity tekst: Dz.U. z 2017 r., poz. 1383 ze zm. w związku z poz. 2 Działu VIII wykazu A stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, Dz.U. Nr 8, poz. 43 ze zm.).

Późniejsze orzecznictwo Sądu Najwyższego m.in wyrok z dnia 16 stycznia 2020 r.  sygn. III UK 450/18 potwierdza stanowisko wyrażone w ww. uchwale:

Wykonywanie tego rodzaju czynności jak ładowanie lub konwojowanie w sposób nieumniejszający pełnego wymiaru czasu pracy kierowcy samochodu ciężarowego powyżej 3,5 tony nie wyklucza stwierdzenia, iż wnioskodawca wykonywał pracę kierowcy samochodu ciężarowego w szczególnych warunkach w pełnym wymiarze.

Jak widać okoliczność, iż będąc kierowcą samochodu ciężarowego, ubocznie wykonywałeś pewne dodatkowe czynności, którymi zazwyczaj trudnią się kierowcy jak np. odbieranie zapłaty za przewożony towar i jej konwojowanie, czy też pomoc w załadunku, nie przekreśla charakteru wykonywanej pracy jako pracy kierowcy.

Rekompensata dla kierowcy samochodu ciężarowego zamiast emerytury pomostowej

No dobrze ale ktoś słusznie może zapytać co w sytuacji gdy nie chcę lub nie mam możliwości zatrudnienia się w warunkach szczególnych nawet na 1 miesiąc.

Czy to oznacza, że osoby, które uzbierały odpowiedni staż pracy w warunkach szczególnych jako kierowca samochodu ciężarowego (15 lat) na mocy starych przepisów i jednocześnie wykonywały tę pracę przed 1 stycznia 1999 r. zostały „na lodzie”?

Na szczęście istnieje rozwiązanie, które w zamyśle ustawodawcy ma takim osobom częściowo zrekompensować utratę prawa do emerytury pomostowej, w związku z ograniczeniem katalogu prac w warunkach szczególnych.

Jest nim rekompensata.

To instytucja wprowadzona ustawą o emeryturach pomostowych. Adresowana jest specjalnie do osób, które nie skorzystały wcześniej z prawa do emerytury w związku z pracą w warunkach szkodliwych, a w związku ze znacznym ograniczeniem liczby zawodów kwalifikowanych jako prace w warunkach szczególnych pozbawione zostały również prawa do emerytury pomostowej.

Zgodnie z art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych:

Rekompensata przysługuje ubezpieczonemu, jeżeli ma okres pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów ustawy o emeryturach i rentach z FUS, wynoszący co najmniej 15 lat.

Komu przysługuje rekompensata?

Zgodnie z zacytowanym wyżej art. 21 ustawy o emeryturach pomostowych rekompensata dedykowana jest dla osób, które przed 1 stycznia 2009 r. wykonywały przez co najmniej 15 lat pracę w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Również dla osób, które z uwagi na swój wiek nie osiągnęły na dzień 1 stycznia 1999r. 25 lat okresów składkowych i nieskładkowych.

Nie jest to jednak tematem niniejszego wpisu.

Ponadto do dnia dzisiejszego znakomita większość z tych osób osiągnęła już powszechny wiek emerytalny.

Czy rekompensata dla kierowcy samochodu ciężarowego zostanie mi przyznana automatycznie?

Nie, rekompensata przyznawana jest na wniosek zainteresowanego. ZUS nie podejmuje tutaj działania z urzędu.

Czemu ma służyć rekompensata i jaka jest jej wysokość?

Rekompensata nie daje osobom, które pracowały w warunkach szczególnych możliwości wcześniejszego przejścia na emeryturę.

Skutkuje ona zwiększeniem emerytury z ZUS, do której osoba uprawniona z tytułu rekompensaty nabywa prawo po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego czyli w wieku odpowiednio 65 i 60 lat.

Wysokość rekompensaty wyliczana jest na podstawie wzoru, który znajduje się w ustawie o emeryturach pomostowych.

Zależy ona od poziomu spełnienia wymogów do wcześniejszej emerytury jaką uprawniony do rekompensaty spełnił do 31 grudnia 2008 r.

Co w sytuacji gdy ZUS odmówi mi prawa do rekompensaty?

Odmowa przybiera postać decyzji, od której przysługuje odwołanie do sądu składane za pośrednictwem ZUS.

W takiej sytuacji polecam skorzystanie z indywidualnej porada prawnej radcy prawnego.

Czy otrzymam rekompensatę jeśli miałem prawo do wcześniejszej emerytury ale z emerytury tej nie korzystałem?

Nie. W omawianej sytuacji rekompensata nie zostanie przyznana.

Marcin Marusiński
radca prawny

Photo by Juan Pablo Mascanfroni on Unsplash

***

Emerytura pomostowa

Emerytura pomostowa to rodzaj emerytury, na którą można przejść przed osiągnięciem powszechnego wieku emerytalnego.

Dotyczy ona wyłącznie osób uprzednio wykonujących prace w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze [Czytaj dalej…]